به زبان ساده، می‌توان گفت که ترموستات یخچال و ترموستات یخچال فریزر، کنترل دمای یخچال را بر عهده دارد. بااین‌حال، کار ترموستات چیزی بیشتر از این است. عملکرد بسیاری از قطعات یخچال مانند کمپرسور به سلامت و عملکرد ترموستات بستگی دارد. این قطعه که امروزه در یخچال‌های جدید جای خود را به ترمیستور داده است؛ از چندین جزء تشکیل شده و یکی از مهم‌ترین قطعات یخچال‌فریزرهاست. البته ترمیستور به دلیل قیمت بالا، هنوز کاربرد زیادی در صنعت ساخت یخچال ندارد و تنها در یخچال‌فریزرهای گران‌قیمت استفاده می‌شود. اگر می‌خواهید با اجزای تشکیل‌دهنده‌ی ترموستات، علائم سوختن، عملکرد و انواع آن آشنا شوید؛ در این مطلب همراه کاردون باشید.
ترموستات یخچال فریزر چیست؟
این وسیله وظیفه‌ی ثابت نگه‌داشتن دمای یخچال را دارد. کافی است ترموستات را روی دمای موردنظر خود تنظیم کرده تا این وسیله همیشه یخچال را روی این دمای مشخص نگه دارد. وقتی هوای گرم وارد یخچال می‌شود یا زمانی که درب یخچال مدت زیادی باز می‌ماند؛ دمای یخچال از مقدار تنظیم‌شده پایین‌تر می‌آید. وظیفه‌ی ترموستات برگرداندن این دما به دمای استاندارد است.
ترموستات یخچال فریزر، باعث افزایش عمر کمپرسور یخچال نیز می‌شود. با وجود ترموستات یخچال، کمپرسور مدام فعالیت نداشته و عمر مفید آن افزایش می‌یابد. در صورت نبود یا خرابی ترموستات، کمپرسور بیش از حد کارکرده و علاوه بر کاهش عمر خود، باعث یخ‌زدن مواد غذایی داخل یخچال نیز می‌شود.
ترموستات یخچال چگونه کار می‌کند؟
دمای داخلی یخچال، ترموستات را به کار انداخته یا آن را متوقف می‌کنند. نحوه‌ی کار ترموستات‌ها به نوع آن‌ها بستگی دارد. بااین‌حال و در نگاهی کلی، تمامی آن‌ها با افزایش دما و گرم‌شدن یخچال، به کمپرسور فرمان می‌دهند تا فعالیتش را شروع کند. پس از کارکردن کمپرسور و خنک شدن دوباره‌ی یخچال، ترموستات یخچال فریزر به حالت طبیعی خود برگشته و به کمپرسور فرمان قطع فرایند خنک‌کردن را می‌دهد. به همین دلیل، خرابی ترموستات باعث کارکردن یکسره‌ی موتور و خرابی مواد غذایی داخل یخچال می‌شود. برای تعمیر یخچال خود می توانید از متخصصین کاردون کمک بگیرید.
انواع ترموستات یخچال
در یخچال‌های مدرنی که از سیستم ضد برفک در آن‌ها استفاده شده است دو ترموستات وجود دارد. یکی از این ترموستات‌ها وظیفه‌ی کنترل دما را دارد و دیگری برفک‌زدایی می‌کند. به‌طورکلی، سه نوع ترموستات در صنعت یخچال‌سازی وجود دارد که هر سه نوع آن را بررسی خواهیم کرد. امروزه در یخچال‌های مدرن، از ترمیستور به‌جای ترموستات استفاده می‌شود. اما هزینه‌ی استفاده از ترمیستور بسیار بالاست و تنها در یخچال‌فریزرهای گران‌قیمت از آن استفاده می‌شود.
۱) ترموستات دوقطبی
این ترموستات با استفاده از قانون انبساط فلزات کار می‌کند. زمانی که یخچال گرم می‌شود و دمای آن بالا می‌رود، یکی از فلزهای ترموستات دوقطبی منبسط شده و به فلز دیگر برخورد می‌کند. این برخورد، جریان برق را به کار انداخته و به کمپرسور فرمان می‌دهد تا شروع به کار کند. با شروع کار کمپرسور، یخچال خنک می‌شود. پس از خنک شدن یخچال، فلز دوباره منقبض شده و به حالت قبلی خود بر می‌گردد. با این کار، جریان برق قطع شده و کمپرسور متوقف می‌شود.
۲) ترموستات فشار بخار
این نوع از ترموستات یخچال فریزر مانند دماسنجی معمولی عمل می‌کند. درون این ترموستات محفظه‌ای قرار دارد که با الکل پر شده است. با افزایش دمای یخچال، الکل داخل این محفظه به شیشه فشار وارد کرده و باعث برخورد آن با میله می‌شود. این برخورد باعث به کار افتادن ترموستات و در نتیجه روشن شدن کمپرسور یخچال می‌شود. با کاهش دمای مجدد پس از فعال‌شدن کمپرسور، این الکل به میزان اولیه‌ی خود برگشته و ترموستات غیرفعال می‌شود.
۳) ترموستات جامد الکتریکی
این ترموستات، نوعی ترموستات دیجیتالی است که از صفحه بردی هوشمند استفاده می‌کند. با کاهش و افزایش دمای یخچال، دمای این برد نیز تغییر کرده و به کمپرسور فرمان شروع یا پایان کار را می‌دهد.
علائم خرابی ترموستات در یخچال
اگر یخچال فریزر شما جدید باشد، هنگام خرابی ترموستات، هشدار را در صفحه‌نمایش هوشمند یخچال مشاهده می‌کنید. اما اگر یخچال شما به چنین سیستمی مجهز نباشد، باید از کجا بفهمید ترموستات یخچال خراب شده؟ خرابی ترموستات نشانه‌های زیادی دارد که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
۱. کارکردن مداوم و یکسره‌ی موتور یا کمپرسور یخچال نشانه‌ی خرابی ترموستات یخچال فریزر است. کار این قطعه کاملا به ترموستات وابسته است و درصورتی‌که ترموستات به آن فرمان قطع کار ندهد؛ بهصورت مدام کارکرده و باعث پایین رفتن بیش از حد دمای یخچال و یخ‌زدگی مواد غذایی می‌شود.
۲. مشاهده‌ی برفک روی ترموستات نشانه‌ی خرابی آن است.
۳. گرم‌شدن بیش از حد محیط داخلی یخچال می‌تواند به دلیل خرابی ترموستات باشد. ترموستات در صورت بالارفتن دمای یخچال، فعال شده و به کمپرسور دستور شروع کار می‌دهد. اگر ترموستات خراب شده باشد؛ کمپرسور فعال نشده و دمای داخلی یخچال بیشتر و بیشتر می‌شود.
درصورتی‌که ترموستات شما خراب شده باشد؛ باید هرچه زودتر با تعمیرکار تماس بگیرید. چرا که کار تمامی قطعات مانند موتور، کندانسور و… به ترموستات بستگی داشته و خرابی آن باعث خرابی تمام لوازم خواهد شد.
علائم سوختن ترموستات یخچال چیست؟
تشخیص سوختن ترموستات کار ساده‌ای نیست. چراکه عملکرد این قطعه، درواقع به بسیاری از قطعه‌های دیگر، مانند کمپرسور، کندانسور و… وابسته است. ممکن است خرابی یخچال یا مشکل گرم و سرد شدن آن به قطعه‌ی دیگری مربوط باشد. علائمی که در این بخش به آن‌ها اشاره خواهیم کرد؛ از علائم رایج سوختن و خرابی ترموستات یخچال هستند.
۱) کمپرسور یخچال یکسره کار می‌کند
کمپرسور یخچال برای یکسره کارکردن طراحی نشده است. یکسره کارکردن موتور یخچال باعث بالارفتن مصرف برق، کاهش عمر مفید موتور و یخ‌زدن مواد غذایی می‌شود. تنها زمانی که یک صدای آرام از پشت یخچال به گوش می‌رسد؛ کمپرسور در حال کارکردن است. اگر این صدا در تمام طول روز به گوش می‌رسد؛ یعنی ترموستات یخچال فریزر شما خراب شده است. چراکه کمپرسور فرمان کارکردن یا توقف خود را از این قطعه می‌گیرد.
از دیگر علائم کارکردن یکسره‌ی کمپرسور، یخ‌زدن مواد غذایی در یخچال است. حتی اگر دمای یخچال خود را بالا برده باشید؛ باز هم موتور یخچال کارکرده و باعث یخ‌زدن آن‌ها می‌شود.
۲) کمپرسور اصلا کار نمی‌کند
برخلاف حالت اول، ممکن است با خرابی ترموستات، کمپرسور یخچال اصلا کار نکند. چراکه فرمان شروع کار را از ترموستات نمی‌گیرد. در این حالت، باید ترموستات توسط یک پل سیمی آزمایش شود. اگر بعد از اتصال پل سیمی موتور کار کرد؛ یعنی مشکل از ترموستات است. اما اگر همچنان کمپرسور فعال نشد؛ احتمال دارد کمپرسور یخچال شما سوخته باشد.
چرا ترموستات یخچال خراب می شود؟
استفاده‌ی نادرست از یخچال فریزر باعث کاهش یا افزایش بی‌دلیل دمای آن و درنتیجه خرابی ترموستات می‌شود. ترموستات اکثر مارک‌های یخچال فریزر عملکرد یکسانی دارند؛ بنابراین موارد زیر می‌توانند دلیل خرابی ترموستات اکثر یخچال‌فریزرها باشند:
۱) آلودگی و کثیفی به ترموستات آسیب رسانده است
یکی از مشکلات رایجی که بر عملکرد ترموستات تاثیر منفی می‌گذارد؛ کثیف و آلوده‌شدن پنل ترموستات است. اگر پنل پشتی ترموستات را تمیز نکنید؛ به‌مرورزمان آلودگی‌ها در نقاط حساس این قطعه نفوذ کرده و باعث خرابی آن می‌شوند.
۲) عمر مفید ترموستات تمام شده است
این قطعه عمر مفید زیادی ندارد. تعویض آن کار ساده‌ای است و قطعه‌ی چندان گران قیمتی نیست. اگر مدتی طولانی از یخچال فریزر خود استفاده کرده‌اید؛ احتمال دارد عمر مفید ترموستات شما به پایان رسیده باشد.
۳) مشکلات در سیم‌کشی و اتصالات برق
اگر سیم‌کشی ترموستات خراب شده یا اتصالی کرده باشد؛ ترموستات ازکارافتاده و به نظر می‌آید که سوخته است. با تعمیرکار تماس بگیرید تا مشکلات سیم‌کشی و اتصالات برقی را بررسی و آن را تعمیر کنید.
نحوه تنظیم صحیح درجه ترموستات یخچال
تنظیم درست دمای ترموستات یخچال به فصل بستگی دارد. در فصل تابستان و فصول گرم‌تر سال باید دمای یخچال پایین‌تر باشد؛ زیرا گرمای زیادی وارد یخچال می‌شود. در فصل‌های سردتر مانند زمستان، باید دمای یخچال را بالاتر ببریم. چرا که هوای محیط سرد است و هوای گرم زیادی وارد یخچال نمی‌شود. این دما در زمستان باید بین 1 تا 2 درجه و در فصول گرم‌تر سال 4 یا 5 درجه باشد. اکثر یخچال‌های مدرن، ترموستات اتوماتیک دارند. اگر یخچال شما هم دارای ترموستات اتوماتیک است؛ می‌توانید آن را روی درجه‌ی اتوماتیک تنظیم کنید تا ترموستات بسته به دمای محیط، دمای یخچال را تنظیم کند.
برای تشخیص بهترین دمای ممکن برای یخچال خود، می‌توانید یک ترموستات یخچال خارجی تهیه کنید. این ترموستات را درست وسط یخچال گذاشته و به مدت پنج ساعت آن را به حال خود رها کنید. اکثر ترموستات‌های یخچال دارای پایه هستند. برخی از آن‌ها قلاب دارند و می‌توانید آن‌ها را از قفسه‌های یخچال آویزان کنید. اگر ترموستات میله‌ای تهیه کرده‌اید؛ می‌توانید آن را داخل یک لیوان آب گذاشته و داخل یخچال قرار دهید.
پس از پنج ساعت ترموستات را خارج کرده و دمای آن را بررسی کنید. محدوده‌ی امن این ترموستات‌ها بین 30 تا 40 درجه‌ی سانتی‌گراد برای یخچال است. اگر دما کمتر از 30 باشد؛ یعنی یخچال بیش از حد سرد شده و اگر بیشتر از 40 باشد؛ یعنی یخچال بیش از حد گرم شده است و باید دما را پایین بیاورید. این روش برای یخچال‌هایی به کار می‌رود که ترموستات اتوماتیک ندارند. اگر یخچال شما دارای ترموستات خودکار است؛ تنها کافی است تا دما را روی درجه‌ی خودکار تنظیم کنید.
تست خرابی ترموستات یخچال چگونه است؟
چندین راه برای بررسی سلامت ترموستات وجود دارد. می‌توانید ابتدا درجه‌ی ترموستات را به سردترین حالت تغییر دهید. اگر در این حالت کمپرسور کار کرد؛ یعنی ترموستات شما سالم است. اگر کمپرسور یکسره در حال کارکردن است؛ درجه‌ی ترموستات را به گرم‌ترین حالت ممکن تغییر دهید. اگر کمپرسور متوقف شد؛ یعنی ترموستات سالم است.
اگر کمپرسور شما کار نمی‌کند؛ برای اطمینان بیشتر می‌توانید یک پل سیم بین ترمینال‌های ترموستات ایجاد کنید. با انجام این کار ترموستات را از روند کار حذف کرده و بهصورت مستقیم به کمپرسور فرمان شروع کار می‌دهید. اگر پس از اتصال پل سیم کمپرسور شروع به کار کرد؛ یعنی ترموستات خراب بوده و باید تعویض شود.
راه های کاربردی در بالا بردن کارایی ترموستات یخچال
ترموستات یخچال عمر مفید خود را دارد. اما راه‌هایی نیز برای بالابردن این عمر مفید وجود دارد. با استفاده‌ی درست از یخچال فریزر و بالابردن عمر ترموستات یخچال، از هزینه‌های اضافی برای تعویض قطعات جلوگیری خواهید کرد و مواد غذایی شما نیز فاسد نمی‌شوند.
۱) چیدن درست مواد غذایی در یخچال فریزر
مواد غذایی را به‌درستی داخل یخچال بچینید. از گذاشتن مواد غذایی که احتمال یخ‌زدگی آن‌ها بالاست در طبقات فوقانی یخچال خودداری کنید. مواد غذایی را باتوجه به گنجایش یخچال، داخل آن گذاشته و از گذاشتن بیش از حد مواد غذایی خودداری کنید. مواد غذایی را تا حد ممکن جلوی دمپر قرار نداده تا هوای سرد بهتر پخش شود.
۲) یخچال را در محیط خیلی گرم قرار ندهید
قراردادن یخچال در محیط گرم، باعث بالارفتن بیش از حد دمای آن و کارکردن زیاد موتور و ترموستات می‌شود. بهتر است دور یخچال خود فضای کافی برای گردش هوا گذاشته و از قراردادن یخچال نزدیک بخاری یا گاز تاحدامکان خودداری کنید.
۳) دمای یخچال را به‌درستی تنظیم کنید
برای بالابردن بازده ترموستات یخچال، بهتر است تا دمای یخچال را مناسب با محیط خانه و فصل تنظیم کنید. اگر ترموستات یخچال شما دارای تنظیمات خودکار است؛ حتما آن را به روی تنظیم خودکار قرار دهید. برخی از یخچال‌ها دارای گزینه super cool هستند. این گزینه در صورت باز ماندن زیاد درب یخچال، فعال شده و دمای داخلی را تنظیم می‌کند.
۴) از گذاشتن مواد غذایی داغ داخل یخچال خودداری کنید
مواد غذایی داغ، دمای داخلی یخچال را بالا برده و در درازمدت باعث خرابی ترموستات و کمپرسور می‌شوند. ابتدا اجازه دهید غذاها کاملا خنک شده و سپس آن‌ها را داخل یخچال بگذارید.
۵) خرابی لاستیک در یخچال
لاستیک دور در یخچال، علاوه بر بسته نگه‌داشتن در، نقش یک عایق حرارتی را ایفا می‌کند. این لاستیک از ورود هوای گرم و خروج هوای سرد جلوگیری می‌کند. خراب‌شدن این قطعه باعث به‌هم‌ریختن هوای داخلی یخچال و خراب‌شدن موتور و ترموستات یخچال می‌شود.
نحوه تعویض و تعمیر ترموستات یخچال فریزر در کاردون
تعمیر ترموستات کاری تخصصی است و باید توسط تکنیسین انجام گیرد. برای تعمیر ترموستات یخچال خود می‌توانید با کاردون تماس بگیرید. اگر ترموستات جدیدی تهیه کرده‌اید و قصد تعویض آن را دارید؛ می‌توانید طبق مراحل زیر پیش بروید.
۱. یخچال را از برق بکشید (برای مسائل امنیتی بهتر است که از دستکش عایق استفاده کنید).
۲. با استفاده از دفترچه راهنمای یخچال خود، می‌توانید محل دقیق ترموستات را پیدا کنید. ترموستات در یخچال‌های سایدبای‌ساید معمولا در پشت یخچال و در یخچال‌های دیگر در زیر یخچال است.
۳. پنل محافظتی روی ترموستات را بازکرده تا ترموستات معلوم شود.
۴. با انبر به‌آرامی کابل‌های متصل به پایه یا ترمینال‌های ترموستات را جدا کنید.
۵. پیچ یا گیره‌ای که ترموستات را به اپراتور متصل نگه داشته بازکرده و آن را خارج کنید.
۶. ترموستات جدید را به اپراتور پیچ کرده و آن را محکم کنید.
۷. پنل را دوباره سر جای خود گذاشته و ببندید.
۸. یخچال را به برق‌زده تا از عملکرد درست ترموستات جدید اطمینان حاصل کنید.
اگر از جای درست ترموستات مطمئن نیستید یا نمی‌توانید سیم‌کشی‌های آن را به‌درستی ببندید؛ می‌توانید با کاردون تماس بگیرید. تکنیسین‌های ما ترموستات را در کوتاه‌ترین زمان برای شما تعمیر یا تعویض خواهند کرد.
تعویض ترموستات یخچال فریزر قدیمی
نحوه‌ی تعویض ترموستات در یخچال‌فریزرهای قدیمی، تفاوت چندانی با یخچال‌فریزرهای جدید ندارد. کافی است تا قرارگیری این ترموستات را در یخچال خود پیدا کرده و مانند مراحل بخش قبلی، آن را بازکرده و ترموستات جدید را جایگزین آن کنید.
محل نصب ترموستات یخچال فریزر، به مدل و مارک یخچال شما بستگی دارد. بهترین روش برای پیداکردن محل قرارگرفتن ترموستات، مطالعه‌ی دفترچه راهنمای آن است. اگر در دفترچه موفق به پیداکردن محل ترموستات نشدید؛ می‌توانید مدل و مارک یخچال خود را در اینترنت سرچ کنید.
نصب ترموستات سه فیش یخچال
ترموستات سه فیش دارای یک لوله است که از آن گاز عبور کرده و با سرد شدن یخچال ترموستات را متوقف می‌کند. تعویض ترموستات‌های سه فیش کمی سخت‌تر از سایر ترموستات‌هاست. چراکه باید هنگام خرید ترموستات جدید، دقت کنید تا کاملا شبیه ترموستات استاندارد یخچال شما باشد. طول لوله‌ی گاز، محل قرارگیری کلید سویچ و… در این ترموستات‌ها متفاوت است. به همین دلیل، بهتر است تمام ویژگی‌های ترموستات خود را در نظر گرفته و سپس برای خرید یک ترموستات جدید اقدام کنید.
سوالات متداول
ترموستات قطعه ای است که بر اساس دمای محیط یخچال فرمان آغاز به کار یا متوقف شدن کار موتور یخچال را می‌دهد.
یکسره کار کردن موتور یخچال و سرد شدن بیش از حد محیط یخچال و کار نکردن موتور یخچال از جمله علائم اصلی خراب شدن ترموستات یخچال هستند.
سلام بابت اطلاعاتتون ممنون هستم یک یخچال پارس قدیمی دارم چند وقت پیش مشکل ترموستات داشت استادکار اوردیم منزل تعویضش کرد یک دونه نو گذاشت الان بعد از دوماه متوجه شدم که اصلا آف نمیکنه حتی اگه درجه اش رو ۱ بزارم بازم فایده نداره اومدم لوله متصل به ترموستات رو از جایگاهش خارج کردم و در قسمت بالای یخچال (یخ دونی) گذاشتم بعداز ۲۴ساعت میدیدم آف کرده حالا ایندفعه تا زمانی که یخ دونی آب نشه کار نمیکرد مجبور بودم سیم ترموستات رو با گرمای دستم بکار بیاندازم حالا با این توضیح نظرشما خرابی ترموستات رو نشون میده یا مشکل جایی دیگه ای ممنون میشم.