در دنیای امروزی، نگهداری و مدیریت مناسب مواد غذایی از اهمیت بسیاری برخوردار است. یخچال، به‌عنوان یکی از ابزارهای اساسی در این روند محسوب می‌شود که امکان نگهداری ایمن و بهینه مواد غذایی را فراهم می‌کند. ازاین‌رو، درک و استفاده صحیح از قابلیت‌ها و ویژگی‌های یخچال، برای جلوگیری از فساد و خراب‌شدن مواد غذایی امری بسیار حیاتی است.
دلایل فاسد شدن مواد غذایی در یخچال
در آشپزخانه، یخچال به‌عنوان قلب خانه در حفظ سلامت مواد غذایی عمل می‌کند؛ اما گاهی ممکن است برخی مشکلات عملکرد این دستگاه را کاهش دهند. از لاستیک درب‌های خراب گرفته تا تنظیم نادرست دما، عوامل متعددی وجود دارد که می‌توانند به فاسدشدن مواد غذایی در یخچال منجر شوند.
۱) باز و بسته‌شدن مداوم در یخچال
یکی از عوامل اساسی که می‌تواند به فساد مواد غذایی بینجامد، عمل مکرر باز و بسته‌کردن درب یخچال است. این موضوع، باعث بالارفتن دما درون یخچال خواهد شد و درنتیجه، مواد غذایی در داخل آن فاسد می‌شوند. به‌همین‌دلیل، درصورت بازماندن درب یخچال بعد از مدت معینی، برخی از دستگاه‌ها به‌صورت خودکار هشدار بازماندن در وسیله را به کاربر اعلام می‌کنند.
امروزه در مدل‌های پیشرفته‌تر، سیستم‌های Door in Door برای جلوگیری از بازشدن بیش از حد درب یخچال به‌کار گرفته شده است، به‌نحوی‌که برای دسترسی به نوشیدنی‌ها یا وسایل دیگر، نیاز به بازکردن کامل درب نباشد.
۲) دمای یخچال به‌درستی تنظیم شده است
یکی از عوامل مهم که می‌تواند به فساد میوه‌ها و سبزیجات بینجامد، تنظیم نادرست دما در یخچال است. تنظیم درجه صحیح در یخچال، اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا مواد غذایی در دمای مناسب در یخچال تازه می‌مانند، درصورتی‌که دما خیلی سرد یا گرم باشد، فاسد می‌شوند. دماهای مناسب برای نگهداری مواد غذایی عبارت‌اند از:
برای یخچال‌های قدیمی یا مکانیکی
- در فصل تابستان یا در دمای گرم، درجه یخچال را روی 3 یا 4 تنظیم کنید.
- در فصل زمستان یا در دمای سرما، بهتر است درجه یخچال را روی 1 یا 2 تنظیم باشد.
- برای فریزر، در دو فصل دمای توصیه‌شده مقدار -15 یا -18 درجه است.
برای یخچال‌های جدید یا الکترونیکی
- در فصل تابستان، درجه یخچال را روی 4 یا 5 تنظیم کنید.
- در فصل زمستان، درجه مناسب روی 5 یا 6 توصیه می‌شود.
- برای فریزر، درجه -18 باقی بماند.
توجه داشته باشید که در یخچال‌های مکانیکی با تنظیم اعداد بزرگ‌تر، سرمای بیشتری تولید می‌شود، درحالی‌که در یخچال‌های الکترونیکی با تنظیم اعداد کوچک‌تر، سرمای بیشتری خواهید داشت. بنابراین، اگر احساس کردید دمای دستگاه شما افزایش یا کاهش داشته است، می‌توانید طبق این راهنما درجه را مجددا تنظیم کنید.
۳) چیدمان مواد غذایی در یخچال صحیح نیست
یکی از عوامل دیگر که می‌تواند سبب فساد مواد غذایی در یخچال شود، قراردادن انواع میوه، سبزیجات، گوشت و سایر مواد در کنار یکدیگر است. با این کار، عمر مواد غذایی به‌شدت کاهش می‌یابد و آن‌ها در مدت کوتاهی فاسد خواهند شد. برخی از مواد مانند سیب که در کنار میوه‌هایی مانند کیوی قرار می‌گیرند، می‌توانند باعث فساد آن‌ها شوند. بنابراین، بهتر است هنگام چیدمان مواد در یخچال، آن‌ها را در ظروف یا پلاستیک‌های جداگانه قرار دهید و از قراردادن موادی که ممکن است باعث پوسیدگی مواد غذایی دیگر شوند، خودداری کنید.
۴) استفاده از ظروف نامناسب
دلیل دیگری که می‌تواند منجربه فاسدشدن مواد غذایی شود، استفاده از ظروف نامناسب در داخل یخچال است. همچنین، استفاده از ظروفی که درپوش ندارند می‌تواند احتمال پوسیدگی مواد غذایی درون آن‌ها را افزایش دهد. برای حفظ طولانی‌مدت مواد غذایی، از درپوش مناسب بر روی ظروف استفاده کنید. عدم استفاده از درپوش، می‌تواند باعث تداخل بوی غذا با مواد دیگر شود که درنهایت بوی نامطبوعی داخل یخچال به وجود می‌آورد.
۵) خرابی ترموستات یخچال
ترموستات، یکی از قطعات اساسی در سیستم یخچال است که با تنظیم کمپرسور و سایر اجزا، دمای داخل یخچال را کنترل می‌کند. اگر ترموستات یخچال خراب شود، توانایی تنظیم دما از بین می‌رود. این امر، می‌تواند منجربه تغییرات دما و ناپایداری آن شود که در نتیجه فساد مواد غذایی و سبزیجات را در پی خواهد داشت. بنابراین، درصورت خراب‌شدن ترموستات، باید از تعمیرکار حرفه‌ای کمک بگیرید تا ترموستات یخچال‌فریزر را فورا تعمیر یا تعویض کند.
۶) خرابی لاستیک درب یخچال
لاستیک دور درب یخچال، درواقع عامل مهمی در عملکرد صحیح این دستگاه به‌شمار می‌رود. وقتی که لاستیک درب آسیب‌دیده یا خراب باشد، سبب نفوذ هوا به درون یخچال خواهد شد. هوای وارد‌شده می‌تواند باعث افزایش رطوبت داخل این وسیله شود و دمای داخلی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، لاستیک دور درب یخچال به‌عنوان یک مانع مهم در حفظ شرایط داخلی مناسب برای نگهداری مواد غذایی عمل می‌کند و هرگونه خرابی در آن می‌تواند به فساد و خراب‌شدن مواد غذایی بینجامد.
۷) راهکارهای جلوگیری از خراب‌شدن مواد غذایی در یخچال
آشنایی با راهکارهای مناسب برای جلوگیری از خراب‌شدن مواد غذایی در یخچال، امری بسیار حیاتی است که به‌طور مستقیم به سلامت و اقتصاد خانوار ما مرتبط می‌شود. یخچال به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی در نگهداری مواد غذایی، درصورت استفاده نادرست ممکن است به ضایع‌شدن مواد غذایی بینجامد. با تنظیم دمای مناسب یخچال و استفاده از ظروف مناسب، می‌توانید از خراب‌شدن مواد غذایی در یخچال جلوگیری کنید.
۸) تنظیم دمای مناسب یخچال
دمای مناسب یخچال، برای حفظ کیفیت و ماندگاری مواد غذایی، راهکاری بسیار مهم محسوب می‌شود. دمای خیلی بالا یا خیلی پایین، می‌تواند به فاسدشدن سریع‌تر مواد غذایی بینجامد. بهترین دمای یخچال، بین 3 تا 5 درجه سانتی‌گراد (37 تا 41 درجه فارنهایت) است. دمای فریزر نیز، باید حدود -18 درجه سانتی‌گراد (0 درجه فارنهایت) باشد. با تنظیم دمای مناسب یخچال و نگهداری صحیح مواد غذایی، می‌توانید از سلامت و کیفیت مواد غذایی خود برای مدت طولانی‌تر اطمینان حاصل کنید.
۹) استفاده از ظروف مناسب
انتخاب ظروف مناسب برای نگهداری مواد غذایی در یخچال، نقشی کلیدی در حفظ کیفیت و ماندگاری آن‌ها ایفا می‌کند. ظروف مناسب، می‌توانند از مواد غذایی دربرابر عوامل فاسدکننده مانند میکروب‌ها، هوا و رطوبت محافظت کنند. در انتخاب ظروف مناسب، موارد زیر را درنظر بگیرید:
- ظروف شیشه‌ای: این ظروف، بهترین گزینه برای نگهداری مواد غذایی در یخچال هستند؛ زیرا شیشه غیرقابل‌نفوذ است و از ورود میکروب‌ها و هوا به داخل مواد غذایی جلوگیری می‌کند. همچنین، این ظروف بو نمی‌گیرد و طعم مواد غذایی را تغییر نمی‌دهد.
- ظروف پلاستیکی: ظروف پلاستیکی فشرده و پلی‌پروپیلن، برای نگهداری مواد غذایی در یخچال گزینه خوبی محسوب می‌شوند. این ظروف، سبک و بادوام هستند و به‌راحتی می‌توان آن‌ها را شست. اما، ظروف پلاستیکی می‌توانند بو بگیرند و طعم مواد غذایی را تغییر دهند.
- ظروف پیرکس: این ظروف، از جنس شیشه بوروسیلیکات هستند و مقاومت بالایی دربرابر حرارت و شوک‌های دمایی دارند. از ظروف پیرکس، می‌توان برای نگهداری مواد غذایی در یخچال، فریزر و مایکروویو استفاده کرد.
همچنین، ظروف باید درب محکم و قفل‌دار داشته باشند تا از ورود هوا و میکروب‌ها به داخل مواد غذایی جلوگیری شود.
راهکارهای خاص برای انواع مواد غذایی
- دمای سردترین قسمت یخچال را بین صفر تا پنج درجه سانتی‌گراد حفظ کنید.
- پس از بازکردن در قوطی کنسرو، محتویات آن را در ظرفی بریزید و روی آن را بپوشانید. در غیر این‌صورت، قوطی ممکن است غذا را آلوده کند.
- غذایی که تاریخ انقضای آن گذشته است، دور بیندازید. برچسب مواد غذایی، درجه‌حرارت محیط نگهداری و زمان ماندگاری را کنترل کنید.
- یخچال را بیش از حد پر نکنید؛ زیرا هوای خنک که یخچال را سرد نگه می‌دارد، نمی‌تواند به‌طور کامل جریان داشته باشد.
- مواد غذایی فاسدشدنی را در سردترین قسمت یخچال قرار دهید. گوشت، مرغ و ماهی تمیز‌شده را همواره در این بخش نگهداری کنید و حتما آن‌ها را در ظروف مناسب و بسته‌بندی‌شده نگه دارید. این نوع مواد غذایی را هر چه سریع‌تر مصرف کنید و درصورت نیاز، آن‌ها را برای مدت طولانی‌تر در فریزر نگه دارید.
- سبزیجات، میوه‌ها و مواد اولیه سالاد مانند کاهو خردنشده، گوجه‌فرنگی و تربچه را نیز می‌توانید در جامیوه‌ای نگهداری کنید.
۱) نظافت و ضدعفونی‌کردن یخچال
یخچال، یکی از مهم‌ترین لوازم آشپزخانه محسوب می‌شود که به‌طور مستقیم با مواد غذایی در تماس است. نظافت و ضدعفونی‌کردن یخچال به‌طور مرتب، برای حفظ سلامت و بهداشت مواد غذایی و جلوگیری از رشد میکروب‌ها و کپک‌ها ضروری خواهد بود. مراحل نظافت و ضدعفونی‌کردن یخچال، عبارت‌اند از:
- تمام مواد غذایی را از یخچال خارج کنید و آن‌ها را در یک مکان خنک و امن قرار دهید. تاریخ انقضای مواد غذایی را بررسی کنید و مواد غذایی فاسدشده را دور بریزید.
- قفسه‌ها و کشوهای یخچال را جدا کنید و آن‌ها را با آب گرم و صابون بشویید. شما می‌توانید از یک شوینده ملایم و غیرسمی برای شستشوی قفسه‌ها و کشوها کمک بگیرید. قبل از این‌که قفسه‌ها و کشوها را به داخل یخچال برگردانید، اجازه دهید تا به‌طور کامل خشک شوند.
- داخل و درب یخچال را با یک پارچه مرطوب و تمیز پاک کنید. یک محلول آب و سرکه سفید برای ضدعفونی‌کردن داخل یخچال، می‌تواند گزینه مناسبی باشد. فقط بعد از استفاده از این محلول، آن را به‌طور کامل از داخل یخچال پاک کنید تا هیچ اثری از آن باقی نماند.
۲) استفاده از بوگیر یخچال
بوگیر یخچال، به‌عنوان یک فیلتر، گازهای نامطبوع موجود در داخل یخچال را جذب می‌کند و اجازه نمی‌دهد بوهای ناخوشایند در داخل یخچال گسترش یابند. این عمل، باعث می‌شود مواد غذایی به‌مدت طولانی‌تری در یخچال حفظ شوند و طعم و کیفیت آن‌ها تحت‌تاثیر قرار نگیرد. از دیگر کاربردهای بوگیر یخچال، حفظ طعم مواد غذایی در طول دوره نگهداری آن‌ها است؛ البته باید به این نکته توجه داشته باشید و به‌موقع بوگیر یخچال را تعویض کنید. برای رفع مشکلات یخچال خود می توانید از سرویس تعمیر یخچال در منزل کاردون استفاده کنید.
۳) بررسی و تنظیم دوره‌ای دمای یخچال
برای تنظیم درجه یخچال مدل‌های قدیمی، باید ترموستات را به‌صورت دستی تنظیم کنید. اعداد دور ولوم، معمولا از ۰ تا ۹ نشان داده می‌شوند. با انتخاب اعداد کمتر و حرکت به‌سمت صفر، یخچال شما به‌سوی دمای خنک‌تر و پایین‌تری می‌رود. در این دستگاه‌ها، تنظیم درجه بر روی عدد ۳ یا ۴ مناسب است. پس از تنظیم درجه یخچال، پس از چند ساعت، می‌توانید مواد غذایی درون یخچال را مورد بررسی قرار دهید تا درصورت نیاز، درجه یخچال را برای بهبود دما تنظیم کنید.
در یخچال‌های جدید، به‌جای ولوم، شما با صفحه نمایشگر و دکمه‌ها مواجه می‌شوید. لازم به ذکر است که در مدل‌های جدید دیجیتالی، ابتدا باید به دفترچه راهنما مراجعه کنید. در ابتدا، اگر صفحه نمایشگر قفل شده باشد، باید قفل آن را باز کنید. سپس با استفاده از دکمه‌های Cooling temperature و یا Refrigerator temperature، می‌توانید تنظیمات درجه یخچال خود را انجام دهید. به یاد داشته باشید که دمای مناسب برای تمامی یخچال‌ها معمولا ۳۷ درجه فارنهایت است.
سوالات متداول
برای این کار، دما را در حدود 4 تا 5 درجه سانتی‌گراد نگه دارید. این دما، از رشد قارچ و باکتری در نان جلوگیری می‌کند.
تنظیم درجه حرارت صحیح برای یخچال، بسیار حیاتی است. برای نگهداری میوه‌ها و سبزیجات، بهتر است دمای یخچال را در محدوده 1-4 درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید.
