نشت گاز در یخچال، یکی از موضوعات ناشناخته برای بسیاری از افراد محسوب می‌شود؛ اما آشنایی با این موضوع اهمیت فراوانی دارد. یخچال‌ها، از گازهای مختلفی برای سردکردن استفاده می‌کنند که درصورت نشت، می‌تواند به خطرات جدی برای سلامتی و ایمنی افراد بینجامد.
معرفی انواع گازهای مورد استفاده در یخچال
در تمامی سامانه‌های خنک‌کننده مانند یخچال، کولر و تهویه‌مطبوع، از گازی به نام گاز خنک‌کننده یا گاز مبرد بهره می‌برند. حضور گاز مبرد در یخچال، اهمیت بسیار زیادی دارد. در گذشته دور، یخچال‌های قدیمی از آمونیاک برای خنک‌کردن سیستم استفاده می‌کردند. انواع رایج گازهای مورد استفاده در یخچال، عبارت‌اند از:
گاز فریون مدل R134A
گازهای فریون R134A، از جمله معمول‌ترین و بهترین مبردها به‌شمار می‌روند. این نوع مبرد، به‌دلیل کیفیت بالایی که دارد موردتوجه تولیدکنندگان سیستم‌های سرمایشی قرار می‌گیرد. ارزش افزوده آن، در مقایسه با دیگر مواد مبرد به‌وضوح قابل مشاهده است. برای توجه به محیط‌زیست و حفظ لایه ازون، این گاز کمترین آسیب ممکن را دارد.
گاز فریون مدل R410
گازهای فریون مدل R410، از جمله متداول‌ترین مبردهای فریونی هستند که در یخچال‌های فریزر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مبرد، درواقع از ترکیبی از فریون‌های R125 و R32 تشکیل شده است که به مقادیر مشخصی از هرکدام استفاده می‌شود. ویژگی مهم این مبرد، نقطه‌جوش بسیار پایین آن به‌شمار می‌رود که در سیستم‌های سرمایشی حیاتی است.
گاز فریون مدل R22
گاز فریون مناسب برای یخچال مدل R22، از جمله گازهایی است که به‌عنوان گاز یخچال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مبرد، نسلی نسبتا قدیمی‌تر به‌شمار می‌رود و در حال حاضر کاربرد زیادی ندارد. در واقع، در برخی از کشورهای پیشرفته، استفاده از این گاز ممنوع شده است. زیرا امروزه از تاثیرات مخرب آن بر لایه اوزون و محیط‌زیست آگاه شده‌ایم.
گاز فریون مدل R404
گاز مبرد R404 نیز از گازهای مبردی به‌شمار می‌رود که برای یخچال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گاز فریون، به‌عنوان جایگزینی برای مدل R22 معرفی شد و به‌خوبی در مواردی که نیاز به دمای متوسط دارند، عمل می‌کند. اما تحقیقات نشان داده است که استفاده از آن، می‌تواند تاثیرات مخربی بر محیط‌زیست داشته باشد و به همین دلیل، دیگر در سیستم‌های برودتی به‌کار نمی‌رود.
اهمیت بررسی و رفع نشتی گاز یخچال
بررسی و رفع نشتی گاز در یخچال، از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا نشتی گاز می‌تواند علاوه‌بر کاهش کارایی دستگاه، خطرات ایمنی و سلامتی برای افراد داشته باشد. عدم توجه به آن سبب ایجاد حوادث جدی مانند حریق و انفجار می‌شود و همچنین به ازبین‌رفتن مواد موجود در یخچال و کاهش ارزش دستگاه می‌انجامد. بنابراین، اجرای بازرسی‌های دوره‌ای و رفع نشتی‌های به‌موقع گاز در یخچال برای حفظ عملکرد بهینه و ایمنی آن ضروری است.
علائم و نشانه‌های نشت گاز یخچال
نشت گاز یخچال، می‌تواند مشکلاتی را برای سلامتی و عملکرد آن ایجاد کند. علائم اصلی نشت گاز یخچال عبارت‌اند از:
- عدم سرمایش کافی: اگر یخچال شما به‌اندازه کافی خنک نمی‌شود، ممکن است گاز آن نشتی داشته باشد.
- کارکرد مداوم یخچال: کمپرسور یخچال، درصورت نشت گاز، برای حفظ دمای مناسب باید به‌طور مداوم کار کند.
- گرم‌شدن لوله‌های کندانسور: لوله‌های کندانسور در پشت یخچال قرار دارند و در حالت عادی گرم هستند؛ اما اگر این لوله‌ها بیش از حد گرم باشند، ممکن است نشتی گاز رخ‌داده باشد.
- برفک زدن بیش از حد: برفک زیاد در یخچال، می‌تواند نشانه‌ای از کمبود گاز باشد.
- افزایش مصرف برق: کارکرد مداوم کمپرسور به‌دلیل نشت گاز، مصرف برق یخچال را افزایش می‌دهد.
- بوی نامطبوع: درصورت نشت گاز، ممکن است بوی نامطبوعی از یخچال به مشام برسد.
- تغییر صدا: اگر صدای یخچال شما تغییر کرده است، ممکن است نشتی گاز رخ‌داده باشد.
درصورت مشاهده هر یک از این علائم، باید با یک تکنسین مجرب تماس بگیرید تا مشکل را بررسی و رفع کند. برای این کار ما استفاده از سرویس تعمیر یخچال فریزر کاردون را پیشنهاد می کنیم.
خطرات نشت گاز یخچال
نشت گاز یخچال، می‌تواند خطرات متعددی برای سلامتی و محیط‌زیست داشته باشد. از جمله خطرات آن برای سلامتی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسمومیت: ممکن است استنشاق گاز یخچال، سبب مسمومیت شود. علائم مسمومیت با گاز یخچال شامل سرگیجه، تهوع، سردرد، تنگی نفس و سرفه هستند. در موارد شدید، مسمومیت با گاز یخچال می‌تواند منجربه مرگ شود.
- سوختگی: تماس با گاز مایع یخچال، سبب سوختگی می‌شود.
- آلرژی: گاز یخچال، می‌تواند به واکنش‌های آلرژیک مانند بثورات پوستی، خارش و عطسه بینجامد.
علاوه‌بر موارد ذکرشده، خطرات نشت گاز یخچال برای محیط‌زیست عبارت‌اند از:
- آسیب به لایه ازون: گازهای یخچال فریون که درگذشته استفاده می‌شدند، به لایه ازون آسیب می‌رساندند.
- گرم‌شدن کره زمین: گازهای یخچال فریون و گازهای جدیدتر HFC، گازهای گلخانه‌ای هستند که به گرم‌شدن کره زمین کمک می‌کنند.
مسمومیت با گاز یخچال
استنشاق مواد شیمیایی موجود در وسایل خنک‌کننده، باعث مسمومیت با گاز فریون می‌شود. دستگاه‌هایی همچون یخچال، فریزر و تهویه‌ها از مواد شیمیایی به نام هیدروکربن‌های فلورین بهره می‌برند که به‌طور عمومی با نام تجاری فروئین شناخته می‌شوند. فروئین، ماده‌ای بی‌بو و بی‌مزه است که می‌تواند به‌سرعت موجب مسمومیت و ظهور علائم شدید در فرد مسموم شود.
استنشاق گاز فریون، سبب قطع تامین اکسیژن خواهد شد و برخی افراد ممکن است از این گاز به‌عنوان مواد مخدر استفاده کنند که اقدام بسیار خطرناکی است. زیرا استنشاق مقدار زیادی از گاز خنک‌کننده می‌تواند به مرگ افراد بینجامد. درصورت استنشاق تصادفی گاز فریون، باید بلافاصله به پزشک یا مراکز اورژانسی مراجعه کنید.
علائم و نشانه‌های مسمومیت با گاز یخچال
علائم مسمومیت با گاز فریون، بستگی به شرایطی دارد که فرد در معرض این گاز قرار می‌گیرد. اگرچه مسمومیت تصادفی با گاز فریون به‌ندرت رخ می‌دهد؛ اما معمولا زمانی که افراد در محیط بسته و یا به‌صورت داوطلبانه در معرض آن هستند، این مسمومیت‌ها رخ می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، زمانی که فرد از آن به‌عنوان مواد مخدر استفاده می‌کند. علائم مسمومیت خفیف تا متوسط با گاز فریون عبارت‌اند از:
- سردرد
- سوزش در چشم‌ها، گوش‌ها و گلو
- سرگیجه
- سرمازدگی، درصورتی‌که فرد به‌سرعت در معرض مقدار زیادی از گاز یا مایع خنک‌کننده قرار گیرد
- استفراغ
- سوختگی شیمیایی پوست
- حالت تهوع
- سرفه
علائم مسمومیت شدید با گاز فریون شامل موارد زیر است:
- بالاآوردن خون
- اختلال در تنفس
- ازدست‌دادن هوشیاری
- خونریزی یا تشکیل مایع در ریه‌ها
- تشنج
- احساس سوختگی در مری
- ضربان قلب نامنظم
- اختلال حواس
- کما یا مرگ ناگهانی
اقدامات اولیه در صورت مسمومیت با گاز یخچال
مسمومیت با گاز یخچال، خطرناک است و نیاز به اقدام فوری دارد. درصورت مشاهده علائم مسمومیت، مانند سرگیجه، تهوع، سردرد، تنگی نفس و سرفه، اقدامات زیر را انجام دهید:
- محل را ترک کنید: فورا از محلی که نشت گاز در آن رخ‌داده است، بیرون بروید و در معرض هوای تازه قرار بگیرید.
- درها و پنجره‌ها را باز کنید: تهویه مناسب، می‌تواند به کاهش غلظت گاز در هوا کمک کند.
- لباس‌های آلوده را در بیاورید: لباس‌هایی که با گاز یخچال آلوده شده‌اند را از بدن خارج کنید و با آب و صابون بشویید.
- با اورژانس تماس بگیرید: با اورژانس یا مرکز کنترل سموم تماس بگیرید و علائم خود را شرح دهید.
- منتظر کمک بمانید: تا زمانی که کمک نرسیده است، در مکانی امن و با تهویه مناسب بمانید.
نحوه تشخیص نشت گاز یخچال
هنگام مواجهه با علائم نشتی گاز، لازم است از طریق روش تست نشتی گاز یخچال، از نشت آن اطمینان حاصل کنید و در مرحله بعد به رفع آن بپردازید. اگر با دنبال‌کردن علائم و نشانه‌های ذکرشده، منشا نشتی را پیدا نکردید، می‌توانید از روش‌های دیگری برای تست نشتی گاز یخچال استفاده کنید:
۱) یخ‌زدگی لوله
به‌دلیل دمای پایین گاز یخچال، هنگام خروج آن از محل نشتی، امکان یخ‌زدگی و ایجاد برفک در این نقطه زیاد است و شما می‌توانید باتوجه‌به این نکته و دنبال‌کردن علائم، منشا نشتی گاز یخچال را پیدا کنید.
۲) ردیاب نشتی
درحال‌حاضر، یک نوع ردیاب الکتریکی موجود است که می‌تواند گازهای هالوژن را تشخیص دهد و به‌عنوان یک روش تست نشتی گاز یخچال به‌کار می‌رود. هالوژن، در اکثر گازهای یخچال (فریون) حضور دارد و به‌همین‌دلیل می‌توان از این دستگاه برای شناسایی نشتی گاز یخچال استفاده کرد.
۳) تشخیص نشتی با قطع برق
شما می‌توانید برق یخچال را قطع کنید و به صدای حرکت گاز در لوله‌ها گوش دهید. اگر صدای گاز در لوله‌ها شنیده شود، ممکن است دلیلی بر نشت گاز باشد. این روش، برای تشخیص گاز موثر است؛ اما نیاز به‌دقت بسیار بالایی دارد.
۴) استفاده از تست نشتی با آب و صابون
رایج‌ترین روش تست نشتی گاز یخچال را می‌توان با استفاده از آب و صابون انجام داد. شما پس از ترکیب‌کردن آب و صابون و مالش آن در نقاط مختلف، قادر خواهید بود منشا نشتی را بیابید. این محلول، حباب‌هایی را در نقاط نشتی به‌وجود خواهد آورد و با این روش، منشا نشتی تشخیص داده می‌شود.
روش‌های رفع نشتی گاز یخچال
برای رفع نشتی گاز در یخچال‌فریزر، ابتدا باید محل نشت را شناسایی و آن را تعمیر کرد. برای این کار، لوله‌ها با گاز ازت شستشو داده می‌شود و دستگاه وکیوم برای تخلیه هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد. سپس، گاز مبرد را با استفاده از ترازو به دستگاه تزریق می‌شود. این کار، نیازمند تجهیزات و ابزارآلات خاص است. بنابراین توصیه ما این است که کار را به یک تکنسین متخصص بسپارید.
بسیاری از گازهای استفاده‌شده در یخچال‌ها، درصورت استنشاق، خطراتی برای سلامتی انسان دارند. اگر به نشت ماده سردکننده مشکوک هستید، بهتر است فضای مناسبی را فراهم آورید و با یک تکنسین مجرب تماس بگیرید. هرگز سعی نکنید که یخ موجود در فریزر را برش دهید. حتی کوچک‌ترین شکاف در کوئیل‌های سردکننده ممکن است منجربه هزینه‌های گران‌قیمت برای تعمیر یا حتی ازدست‌دادن کامل دستگاه شود.
از نظر تئوری، اگر موقعیت نشت را پیدا کرده‌اید، می‌توانید از روش‌هایی مانند استفاده از اپوکسی هوای سرد برای مهرکردن سوراخ استفاده کنید؛ اما این وصله‌ها معمولا پس از مدتی از کار می‌افتند. بعد از مهرکردن سوراخ با این مواد، سیستم باید دوباره با ماده سردکننده شارژ شود که تنها یک تکنسین ماهر این کار را انجام می‌دهد.
سوالات متداول
برای پیشگیری از نشت گاز یخچال، می‌توانید با دوره‌های منظم بازرسی و نگهداری از یخچال، اطمینان حاصل کنید که هیچ ترک یا خرابی در لوله‌ها یا سیستم گازی وجود ندارد.
درصورت مشاهده علائم نشت، ابتدا باید یخچال را خاموش و اتاق را تهویه کنید. سپس محل نشت را بیابید و اطراف آن را از هرگونه منبع آتش و شعله دور نگه دارید و با تکنسین تماس بگیرید.
